Dưới Ánh Sáng Của Trí Tuệ
DƯỚI ÁNH SÁNG CỦA TRÍ TUỆ
Viết bởi Thích Minh Điền
-Nếu bảo rằng : rồi tôi sẽ làm, thì chẳng bao giờ làm được gì cả.
-Điều độ trong sự ăn uống và ngủ nghĩ , tâm hồn luôn luôn thanh thản tươi mát và thanh tịnh là diệu dược mà ai cũng có thể thực hành được .
-Lúc còn trẻ thì phải siêng năng rèn luyện thân thể và trau dồi trí tuệ , tập suy nghĩ kỹ càng trước lúc hành động để thấy được kết quả tốt hay xấu . Về già thì nên sống mẫu mực , điềm đạm trong mọi hành vi cử chỉ để làm giềng mối cho tuổi trẻ .Thế là biết sống một cuộc sống tốt đẹp cho mình và cho người vậy .
-Điều độ trong sự ăn uống và ngủ nghĩ , tâm hồn luôn luôn thanh thản tươi mát và thanh tịnh là diệu dược mà ai cũng có thể thực hành được .
-Lúc còn trẻ thì phải siêng năng rèn luyện thân thể và trau dồi trí tuệ , tập suy nghĩ kỹ càng trước lúc hành động để thấy được kết quả tốt hay xấu . Về già thì nên sống mẫu mực , điềm đạm trong mọi hành vi cử chỉ để làm giềng mối cho tuổi trẻ .Thế là biết sống một cuộc sống tốt đẹp cho mình và cho người vậy .
-Người ta sinh ra trước hết là phải biết làm người .
-Cuộc sống là sự chuyển biến không ngừng ( vô thường ), nên chúng ta cần phải có bản lĩnh vững vàng mới có đủ trí khôn để ứng xử với mọi hoàn cảnh.
-Chỉ biết mãi mê lo việc làm giàu bởi những mưu cầu vật chất mà bỏ quên việc trau dồi đạo đức để vươn mình đến chân thiện mỹ ; thì đó là khởi đầu cho sự phá sản đi đến băng hoại phong hóa của một dân tộc .
-Sự gian lao cực nhọc là chất liệu cần thiết để tôi luyện ý chí của đấng trượng phu .-Có gì khờ dại bằng mãi lo lắng chuẩn bị cho ngày mai , mà lại sống cẩu thả biếng nhác và vội vàng trong hiện tại .
-Nếu bảo rằng , đời đáng chán thì ta sẽ chán đời ; nếu bảo rằng đời đáng yêu thì ta sẽ thất vọng . Người khôn ngoan nhất là phải biết được những gì đáng yêu và những gì đáng chán.
-Nếu không cẩn thận từ đầu thì ta phải tốn công làm lại nhiều lần và nhiều lần hơn nữa.Tốt nhất là phải biết thận trọng từ đầu vậy.
-Nếu đem trí khôn lanh , đem ý chí anh hùng , đem lòng hiếu thắng để đấu tranh giữa người với người thì sẽ làm tăng thêm hận thù và đem tai họa đến cho nhân loại . Tốt nhất là biết đem những thứ trên để phát triển trí tuệ , cải tạo thiên nhiên , bảo vệ nhân văn , thì sẽ mang lại hạnh phúc chung cùng .
-Lý luận của kẻ không nhận ra chân lý , thì chẳng khác gì hai người cùng đi trên một con đường , kẻ đi ngược người đi xuôi và ai cũng bảo rằng mình đi bên phải còn người kia trái . Như vậy thì công đâu mà ngồi phân xử đúng sai .
-Sự tiến bộ của trí năng con người nếu không đi đôi với sự phát triển của từ bi và đức hạnh , là nguồn gốc của sự hủy diệt.
-Ở đâu có những kẻ bất nhân bất nghĩa , thiếu trí tuệ mà lại có quyền cao chức trọng thì ở đó tình người sẽ bị lu mờ , chính nghĩa khó tồn tại .
-Yêu thương và được thương yêu là niềm hạnh phúc lớn nhất trên đời . Oán thù và thù oán là mầm đau khổ bủa khắp trần gian .
-Cái hại của sắc dục lớn vô cùng, nếu vướng phải nó thì người khỏe mạnh hóa ra yếu đuối gầy mòn, người trí tuệ hóa ra ngu si, người siêng năng cần mẫn hóa ra biếng nhác, công danh địa vị sẽ cất cánh xa bay , và gia tài sự nghiệp sẽ tan thành mây khói.
-Tiện nghi vật chất ví như nước , đời sống tinh thần ví như thuyền , nước nâng đỡ thuyền ; nhưng nếu để nước lọt vào thuyền thì thuyền sẽ bị đắm chìm , nếu để tiện nghi vật chất tràn vào đời sống tinh thần thì đời sống tinh thần sẽ bị chìm đắm .
-Không có bạn tri kỷ đã là đáng buồn , nhưng đáng buồn hơn cả là giao thiệp với kẻ bất nhân . Người hiểu lầm mình là đáng buồn , nhưng đáng buồn hơn cả là mình không hiểu được mình .
-Dạy học không đơn thuần là một nghề nghiệp , mà là mang cả sứ mạng trồng người cho đời .Cây đời có xanh tốt hay không , chính là nhờ ở những kỹ sư tâm hồn biết cách trồng người .Nhà giáo dục nhân bản không những chỉ truyền thụ kiến thức sách vỡ cho học sinh , mà còn thể hiện cuộc sống mô phạm của mình nữa. Vì vậy cho nên, thực hiện một cuộc sống tràn đầy nhân cách là bước đầu của nền giáo dục nhân bản.
-Dung túng những học sinh hư hỏng biếng lười là dự phần phá hoại công cuộc trồng người cho đời . Nhưng mắng nhiếc và chửi bới một cách thậm tệ vì những lỡ lầm của học sinh , chính là dự phần phá hoại nền giáo dục nhân bản vậy .
-Nếu Thượng Đế có nhiều phép mầu và quyền năng sáng tạo ra tất cả, thì Thượng Đế hoàn toàn không có tình thương; bởi trên cõi đời này có quá nhiều đau khổ. Khi loài người có đủ trí khôn thì sẽ tìm cách giải trừ những nguyên nhân đưa đến đau khổ, tức giải trừ luôn cả Thượng Đế.
-Đã là chân thiện mỹ thì không có bờ rào ngăn cách , nếu có sự ngăn cách là do người lập chân thiện mỹ trá hình .
-Dưới chế độ chuyên chế thì ai có quyền là người ấy có lý . Song cái lý ấy chỉ tồn tại nhất thời với cái quyền kia mà thôi . Còn chân lý thì siêu vượt thời gian .
-Quân tử ư hử thì đau , tiểu nhân vác đá ném đầu quản chi .
-Người thiếu trí tuệ và những kẻ thất bại trên đường đời thì thường hay tìm đến thầy tướng số để xin xăm bói quẻ , nhằm tự lừa dối và an ủi mình . Còn kẻ giàu có mà thiếu đạo đức thì thường lui tới trà đình tửu điếm để đốt cháy thì giờ và tiền bạc , nhằm tàn phá thân thể mình bằng những thú vui trụy lạc .
-Có bao giờ đả phá mà không lầm lỡ , có bao giờ lưỡi liềm cắt cỏ lại tránh những nụ hoa tươi thắm .
-Muốn mở lòng người trước hết phải biết mở lòng mình . Chỉ khi nào lòng mình mở toang , thì lòng người mới từ từ hé mở .
-Nếu chưa thật sự xả kỷ thì phải canh chừng : Hễ ở đâu có của cải vật chất, có tiền tài, danh vọng địa vị và quyền lợi... thì ở đó có sự tranh chấp lẫn nhau , và rất dễ dàng đánh mất nhân tính .
-Sức mạnh tinh thần không phải ở nơi uy quyền mệnh lệnh , mà là ở nơi lòng vị tha đức hạnh , đức hy sinh cho tha nhân , và sự bao dung rộng lớn .
-Khi lòng sân nổi lên thì tự mình làm cho tâm mình cháy bỏng , như kẻ tự nắm lấy than hồng ắt bị nạn cháy tay. Khi để cho cơn sân của người khác cháy lan sang mình , thì cũng như tự mình vào bếp của kẻ khác nắm lấy than hồng , ắt cũng bị nạn cháy tay .Vậy tốt nhất là đừng nắm lấy than hồng của ai cả .
-Khi đi cạnh hố sâu thì chúng ta phải canh chừng cẩn thận . Khi gần người sân hận , say sưa nghiện ngập , độc ác , mưu mô xảo trá thì chúng ta phải giữ sự im lặng tuyệt đối , và đề phòng hại họa do chúng gây ra . Tốt nhất là nên lánh xa những kẻ ấy .
-Cá nhân chỉ có kinh nghiệm và trí khôn nhỏ bé , sự hiểu biết và kinh nghiệm của đại chúng mới là kho trí tuệ vô cùng . Vì vậy phải có tinh thần học hỏi lẫn nhau , thì kho trí tuệ của mình mới được sung mãn .
-Kết bạn mà không bền chắc thì không nên thân . Thân mà không kính thì thân lâu sẽ có khinh lờn . Ví như múc nước giếng , múc lâu mà không cẩn thận thì ắt nổi cặn .
-Thân gần người hiền trí thì được thêm trí tuệ, ở với kẻ dốt thì càng ngu si . Giao tiếp với người hiền trí thì nên đem lòng cung kính , và thân lâu càng có hậu . Kết bạn với kẻ bất lương , họ ăn ở bất chính thì chỉ tăng thêm phiền não cho mình .
-Cành mục ta không nên vịn nắm , người say sưa , loạn ý thì ta không nên gần họ .
-Trong đời có bốn điều tự hoại : Một là cây có nhiều hoa trái thơm ngon mà lại mọc giữa ngã ba đường , hai là ngậm độc dược phun người, người không bị hại mà tự hại mình , ba là làm tôi bất chính thì sẽ hại nước nhà , bốn là ăn ở bất nhân thì sẽ rơi vào đau khổ .
-Mọi độc ác đều do tâm sinh và sẽ trở lại hại mình , chẳng khác nào sắt sinh ra sét ghỉ rồi chất sét ghỉ ấy trở lại tiêu hình sắt .
-Ở đời kết bạn có bốn thứ : Một là kết bạn như hoa , hai là kết bạn như cân , ba là kết bạn như núi , bốn là kết bạn như đất .
Sao gọi là kết bạn như hoa ? Khi bông hoa còn tươi tốt thì giắt trên đầu , khô héo rồi bỏ đi . Kết bạn cũng thế , thấy giàu sang thì xu phụ theo , lúc nghèo hèn thì lại làm lơ .
Sao gọi là kết bạn như cân ? Khi để vật nặng thì đầu gục xuống , vật nhẹ thì đầu vổng lên . Kết bạn cũng thế , có qua lại giúp nhau thì còn cung kính nhau , khi không còn qua lại giúp nhau thì trở thành nước lã .
Sao gọi là kết bạn như núi ? Hòn núi vàng có nhiều cây cối xanh tốt thì muôn chim tụ về , lông cánh được chói màu vàng rực . Kết bạn cũng thế , khi sang cùng sang , khi vui cùng vui , khi nghèo cùng nghèo ( chia sẻ ) , khi hạnh phúc cùng hạnh phúc .
Sao gọi là kết bạn như đất ? Tất cả mọi vật đều từ đất phát sinh . Làm bạn để nuôi dưỡng , ủng hộ , ân hậu không quên .
-Người có trí tuệ thì phải biết bốn điều không tin : Một là bạn tà ngụy , hai là bề tôi nịnh xiểm , ba là vợ ngoại tình yêu nghiệt và bốn là con hư đốn .
-Có mười trạng thái tỏ cho biết là có yêu quí trọng hậu :
Một là cách xa nhau rất lâu mà không quên nhau , hai là khi gặp nhau thì vui mừng ,ba là có món ngon vật lạ chia sẻ cho nhau , bốn là khi có lỡ lời thì hoan hỷ tha thứ , năm là thường đem điều lành cho nhau , sáu là thấy việc dữ thì đem lời trung chính mà can gián nhau , bảy là giúp nhau những việc khó , tám là không đem chuyện riêng của nhau nói với người khác , chín là khi gặp việc bối rối thì giải quyết cho nhau , mười là dầu gặp lúc nghèo khổ cũng không bỏ nhau .
-Có tám điều kiện để được an ổn : Một là được của cải cha mẹ để lại , hai là có nghề nghiệp bảo đảm lấy sự sống của mình , ba là học rộng hiểu nhiều và có bằng cấp cao , bốn là có bạn hiền , năm là có người vợ hiền lương trinh tiết , sáu là có con hiếu thảo , bảy là có người giúp việc thuận hòa , tám là luôn xa lìa việc ác .
-Có tám điều thích thú : Một là cùng làm việc với người hiền , hai là được theo học với bậc thiện tri thức , ba là có được tính tình ôn hòa nhã nhặn , bốn là sự nghiệp mỗi ngày mỗi hưng thịnh , năm là trừ bỏ được tính nóng giận , sáu là biết phòng ngừa tai họa , bảy là biết nương gần chính pháp , tám là bạn bè không dối gạt nhau .
-Trong đời có mười trường hợp mà mình không thể khuyên can : Một là tham lam che mất lương tri , hai là người đang đam mê sắc đẹp , ba là người đang tranh dành danh vọng địa vị , bốn là kẻ ngang tàn bạo ngược , năm là kẻ nhút nhát yếu hèn , sáu là kẻ khờ khạo lừ đừ , bảy là kẻ kiêu ngạo buông lung , tám là người thích đấu tranh , chín là người chấp chặt định kiến và những tập tục dị đoan , mười là kẻ tiểu nhân .
-ở đời có mười việc mình không nên thân cận và cậy nhờ :Một là đấng hôn quân hậu đãi , hai là tình nhân của người đàn bà mà mình quen biết , ba là kẻ ỷ sức mạnh , bốn là kẻ ỷ của tiền , năm là chỗ nước chảy mạnh , sáu là nơi nhà cũ tường xiêu , bảy là nơi hang hùm hang rắn , tám là chỗ quan quyền tra xét , chín là chỗ của người đã thù giận mình , mười là chỗ có vi trùng độc .
- Ai bảo uống rượu mà không say , ai bảo say mà không loạn ,ai bảo loạn mà không tạo ra sai trái lỗi lầm. Vì vậy muốn an thân thì phải nên xa lánh và đề phòng .
-Có năm điều phải tránh : Một là lời nói ác hại người , hai là dèm pha xiểm nịnh và xúi dục đấu tranh , ba là rầy rà la lối om sòm gây mất hòa khí , bốn là tính hay ganh tỵ trù dập người , năm là nói lời lừa gạt .
-Có năm đức tính làm cho người có thiện cảm : Một là nhu hòa nhường nhịn , hai là luôn thể hiện thái độ cung kính , ba là mau mắn và ít nói , bốn là lời nói luôn đi đôi với việc làm , năm là phải sống thâm hậu ( thủy chung ) .
-Có mười kẻ mà mình không nên mời về nhà : Một là thầy ác , hai là bạn tà , ba là kẻ hay khinh bỉ những bậc hiền trí , bốn là kẻ hay nói tráo trở , năm là kẻ dâm ô , sáu là người hay thèm rượu , bảy là kẻ có tính xấu , tám là ngưới hay vong ơn bội nghĩa ,chín là đàn bà con gái mất nết , mười là kẻ tỳ thiếp ăn mặc và trang sức lăng loàng .
-Có tám yếu tố để đem đến thái bình cho thiên hạ : Một là vâng lời và kính thuận bậc thiện tri thức , hai là đem những điều hiếu thuận dạy dân , ba là biết kính trên nhường dưới ( thượng cung hạ kỉnh ) , bốn là phải tập tính nhân đức ôn hòa , năm là luôn cứu giúp người trong cơn nguy khốn , sáu là phải quên mình vì người , bảy là thu thuế nhẹ , cho vay nhẹ lãi và biết tiết kiệm , tám là bỏ những hận thù xưa ( đóng lại quá khứ) .
-Ở đời có mười hai điều khó : Một là làm việc với người ngu , hai là yếu đuối mà chống lại được với sức mạnh , ba là thù ghét nhau mà lại ở chung một nhà , bốn là kiến thức hẹp hòi mà đứng ra nghị luận , năm là nghèo khó mà trả được nợ , sáu là ra trận mà không có tướng giỏi , bảy là sống trọn đời trung thành với lãnh tụ , tám là luôn giữ được tín tâm , chín là làm ác mà lại muốn quả báo tốt , mười là sinh ở đời mà gặp được bậc hiền trí , mười một là nhận được chân lý nơi người hiền trí , mười hai là sống đúng chân lý mà người hiền trí chỉ dạy .
-Làm sao biết được người nào là hiền trí ? Chỗ đối đáp của bậc hiền trí bao giờ cũng khác kẻ tầm thường , là không lời nói nào của bậc hiền trí mà không thiện lành . Người hiền trí luôn thể hiện nhân từ độ lượng , mềm mỏng , cẩn thận , chắc thật ,ôn hòa nhã nhặn ,hoạt bát , hỷ xả và vị tha .Lời nói luôn đi đôi với việc làm , thì biết là tâm và miệng giống nhau . Xem cách cư xử , vẻ đi đứng của họ mà biết là không dối trá , nghiệm việc họ làm , phong cách họ sống thì biết ngay là bậc có trí .
-Có bao giờ đả phá mà không lầm lỡ.
Có bao giờ lưỡi liềm cắt cỏ lại tránh những nụ hoa tươi thắm.
-Tình thương thể hiện đến với mọi người là khi nào tâm niệm của mình không còn thù hận. Tự mình hãy tinh tấn thực hiện lòng thương rộng lớn (đại từ bi), và những cảm thông vô hạn (đại hỷ xả), khi ấy mới đem lại sự an lạc cho mình và mọi người.
-Từ bi, hỷ xả, bác ái, khoan dung là giọt mưa cam lồ nhuần gội. Bố thí, trì giới, tinh tấn, nhẫn nhục và thiền định là diệu dược cứu nguy tâm hồn sa đọa.
-Cuộc sống là sự chuyển biến không ngừng ( vô thường ), nên chúng ta cần phải có bản lĩnh vững vàng mới có đủ trí khôn để ứng xử với mọi hoàn cảnh.
-Chỉ biết mãi mê lo việc làm giàu bởi những mưu cầu vật chất mà bỏ quên việc trau dồi đạo đức để vươn mình đến chân thiện mỹ ; thì đó là khởi đầu cho sự phá sản đi đến băng hoại phong hóa của một dân tộc .
-Sự gian lao cực nhọc là chất liệu cần thiết để tôi luyện ý chí của đấng trượng phu .-Có gì khờ dại bằng mãi lo lắng chuẩn bị cho ngày mai , mà lại sống cẩu thả biếng nhác và vội vàng trong hiện tại .
-Nếu bảo rằng , đời đáng chán thì ta sẽ chán đời ; nếu bảo rằng đời đáng yêu thì ta sẽ thất vọng . Người khôn ngoan nhất là phải biết được những gì đáng yêu và những gì đáng chán.
-Nếu không cẩn thận từ đầu thì ta phải tốn công làm lại nhiều lần và nhiều lần hơn nữa.Tốt nhất là phải biết thận trọng từ đầu vậy.
-Nếu đem trí khôn lanh , đem ý chí anh hùng , đem lòng hiếu thắng để đấu tranh giữa người với người thì sẽ làm tăng thêm hận thù và đem tai họa đến cho nhân loại . Tốt nhất là biết đem những thứ trên để phát triển trí tuệ , cải tạo thiên nhiên , bảo vệ nhân văn , thì sẽ mang lại hạnh phúc chung cùng .
-Lý luận của kẻ không nhận ra chân lý , thì chẳng khác gì hai người cùng đi trên một con đường , kẻ đi ngược người đi xuôi và ai cũng bảo rằng mình đi bên phải còn người kia trái . Như vậy thì công đâu mà ngồi phân xử đúng sai .
-Sự tiến bộ của trí năng con người nếu không đi đôi với sự phát triển của từ bi và đức hạnh , là nguồn gốc của sự hủy diệt.
-Ở đâu có những kẻ bất nhân bất nghĩa , thiếu trí tuệ mà lại có quyền cao chức trọng thì ở đó tình người sẽ bị lu mờ , chính nghĩa khó tồn tại .
-Yêu thương và được thương yêu là niềm hạnh phúc lớn nhất trên đời . Oán thù và thù oán là mầm đau khổ bủa khắp trần gian .
-Cái hại của sắc dục lớn vô cùng, nếu vướng phải nó thì người khỏe mạnh hóa ra yếu đuối gầy mòn, người trí tuệ hóa ra ngu si, người siêng năng cần mẫn hóa ra biếng nhác, công danh địa vị sẽ cất cánh xa bay , và gia tài sự nghiệp sẽ tan thành mây khói.
-Tiện nghi vật chất ví như nước , đời sống tinh thần ví như thuyền , nước nâng đỡ thuyền ; nhưng nếu để nước lọt vào thuyền thì thuyền sẽ bị đắm chìm , nếu để tiện nghi vật chất tràn vào đời sống tinh thần thì đời sống tinh thần sẽ bị chìm đắm .
-Không có bạn tri kỷ đã là đáng buồn , nhưng đáng buồn hơn cả là giao thiệp với kẻ bất nhân . Người hiểu lầm mình là đáng buồn , nhưng đáng buồn hơn cả là mình không hiểu được mình .
-Dạy học không đơn thuần là một nghề nghiệp , mà là mang cả sứ mạng trồng người cho đời .Cây đời có xanh tốt hay không , chính là nhờ ở những kỹ sư tâm hồn biết cách trồng người .Nhà giáo dục nhân bản không những chỉ truyền thụ kiến thức sách vỡ cho học sinh , mà còn thể hiện cuộc sống mô phạm của mình nữa. Vì vậy cho nên, thực hiện một cuộc sống tràn đầy nhân cách là bước đầu của nền giáo dục nhân bản.
-Dung túng những học sinh hư hỏng biếng lười là dự phần phá hoại công cuộc trồng người cho đời . Nhưng mắng nhiếc và chửi bới một cách thậm tệ vì những lỡ lầm của học sinh , chính là dự phần phá hoại nền giáo dục nhân bản vậy .
-Nếu Thượng Đế có nhiều phép mầu và quyền năng sáng tạo ra tất cả, thì Thượng Đế hoàn toàn không có tình thương; bởi trên cõi đời này có quá nhiều đau khổ. Khi loài người có đủ trí khôn thì sẽ tìm cách giải trừ những nguyên nhân đưa đến đau khổ, tức giải trừ luôn cả Thượng Đế.
-Đã là chân thiện mỹ thì không có bờ rào ngăn cách , nếu có sự ngăn cách là do người lập chân thiện mỹ trá hình .
-Dưới chế độ chuyên chế thì ai có quyền là người ấy có lý . Song cái lý ấy chỉ tồn tại nhất thời với cái quyền kia mà thôi . Còn chân lý thì siêu vượt thời gian .
-Quân tử ư hử thì đau , tiểu nhân vác đá ném đầu quản chi .
-Người thiếu trí tuệ và những kẻ thất bại trên đường đời thì thường hay tìm đến thầy tướng số để xin xăm bói quẻ , nhằm tự lừa dối và an ủi mình . Còn kẻ giàu có mà thiếu đạo đức thì thường lui tới trà đình tửu điếm để đốt cháy thì giờ và tiền bạc , nhằm tàn phá thân thể mình bằng những thú vui trụy lạc .
-Có bao giờ đả phá mà không lầm lỡ , có bao giờ lưỡi liềm cắt cỏ lại tránh những nụ hoa tươi thắm .
-Muốn mở lòng người trước hết phải biết mở lòng mình . Chỉ khi nào lòng mình mở toang , thì lòng người mới từ từ hé mở .
-Nếu chưa thật sự xả kỷ thì phải canh chừng : Hễ ở đâu có của cải vật chất, có tiền tài, danh vọng địa vị và quyền lợi... thì ở đó có sự tranh chấp lẫn nhau , và rất dễ dàng đánh mất nhân tính .
-Sức mạnh tinh thần không phải ở nơi uy quyền mệnh lệnh , mà là ở nơi lòng vị tha đức hạnh , đức hy sinh cho tha nhân , và sự bao dung rộng lớn .
-Khi lòng sân nổi lên thì tự mình làm cho tâm mình cháy bỏng , như kẻ tự nắm lấy than hồng ắt bị nạn cháy tay. Khi để cho cơn sân của người khác cháy lan sang mình , thì cũng như tự mình vào bếp của kẻ khác nắm lấy than hồng , ắt cũng bị nạn cháy tay .Vậy tốt nhất là đừng nắm lấy than hồng của ai cả .
-Khi đi cạnh hố sâu thì chúng ta phải canh chừng cẩn thận . Khi gần người sân hận , say sưa nghiện ngập , độc ác , mưu mô xảo trá thì chúng ta phải giữ sự im lặng tuyệt đối , và đề phòng hại họa do chúng gây ra . Tốt nhất là nên lánh xa những kẻ ấy .
-Cá nhân chỉ có kinh nghiệm và trí khôn nhỏ bé , sự hiểu biết và kinh nghiệm của đại chúng mới là kho trí tuệ vô cùng . Vì vậy phải có tinh thần học hỏi lẫn nhau , thì kho trí tuệ của mình mới được sung mãn .
-Kết bạn mà không bền chắc thì không nên thân . Thân mà không kính thì thân lâu sẽ có khinh lờn . Ví như múc nước giếng , múc lâu mà không cẩn thận thì ắt nổi cặn .
-Thân gần người hiền trí thì được thêm trí tuệ, ở với kẻ dốt thì càng ngu si . Giao tiếp với người hiền trí thì nên đem lòng cung kính , và thân lâu càng có hậu . Kết bạn với kẻ bất lương , họ ăn ở bất chính thì chỉ tăng thêm phiền não cho mình .
-Cành mục ta không nên vịn nắm , người say sưa , loạn ý thì ta không nên gần họ .
-Trong đời có bốn điều tự hoại : Một là cây có nhiều hoa trái thơm ngon mà lại mọc giữa ngã ba đường , hai là ngậm độc dược phun người, người không bị hại mà tự hại mình , ba là làm tôi bất chính thì sẽ hại nước nhà , bốn là ăn ở bất nhân thì sẽ rơi vào đau khổ .
-Mọi độc ác đều do tâm sinh và sẽ trở lại hại mình , chẳng khác nào sắt sinh ra sét ghỉ rồi chất sét ghỉ ấy trở lại tiêu hình sắt .
-Ở đời kết bạn có bốn thứ : Một là kết bạn như hoa , hai là kết bạn như cân , ba là kết bạn như núi , bốn là kết bạn như đất .
Sao gọi là kết bạn như hoa ? Khi bông hoa còn tươi tốt thì giắt trên đầu , khô héo rồi bỏ đi . Kết bạn cũng thế , thấy giàu sang thì xu phụ theo , lúc nghèo hèn thì lại làm lơ .
Sao gọi là kết bạn như cân ? Khi để vật nặng thì đầu gục xuống , vật nhẹ thì đầu vổng lên . Kết bạn cũng thế , có qua lại giúp nhau thì còn cung kính nhau , khi không còn qua lại giúp nhau thì trở thành nước lã .
Sao gọi là kết bạn như núi ? Hòn núi vàng có nhiều cây cối xanh tốt thì muôn chim tụ về , lông cánh được chói màu vàng rực . Kết bạn cũng thế , khi sang cùng sang , khi vui cùng vui , khi nghèo cùng nghèo ( chia sẻ ) , khi hạnh phúc cùng hạnh phúc .
Sao gọi là kết bạn như đất ? Tất cả mọi vật đều từ đất phát sinh . Làm bạn để nuôi dưỡng , ủng hộ , ân hậu không quên .
-Người có trí tuệ thì phải biết bốn điều không tin : Một là bạn tà ngụy , hai là bề tôi nịnh xiểm , ba là vợ ngoại tình yêu nghiệt và bốn là con hư đốn .
-Có mười trạng thái tỏ cho biết là có yêu quí trọng hậu :
Một là cách xa nhau rất lâu mà không quên nhau , hai là khi gặp nhau thì vui mừng ,ba là có món ngon vật lạ chia sẻ cho nhau , bốn là khi có lỡ lời thì hoan hỷ tha thứ , năm là thường đem điều lành cho nhau , sáu là thấy việc dữ thì đem lời trung chính mà can gián nhau , bảy là giúp nhau những việc khó , tám là không đem chuyện riêng của nhau nói với người khác , chín là khi gặp việc bối rối thì giải quyết cho nhau , mười là dầu gặp lúc nghèo khổ cũng không bỏ nhau .
-Có tám điều kiện để được an ổn : Một là được của cải cha mẹ để lại , hai là có nghề nghiệp bảo đảm lấy sự sống của mình , ba là học rộng hiểu nhiều và có bằng cấp cao , bốn là có bạn hiền , năm là có người vợ hiền lương trinh tiết , sáu là có con hiếu thảo , bảy là có người giúp việc thuận hòa , tám là luôn xa lìa việc ác .
-Có tám điều thích thú : Một là cùng làm việc với người hiền , hai là được theo học với bậc thiện tri thức , ba là có được tính tình ôn hòa nhã nhặn , bốn là sự nghiệp mỗi ngày mỗi hưng thịnh , năm là trừ bỏ được tính nóng giận , sáu là biết phòng ngừa tai họa , bảy là biết nương gần chính pháp , tám là bạn bè không dối gạt nhau .
-Trong đời có mười trường hợp mà mình không thể khuyên can : Một là tham lam che mất lương tri , hai là người đang đam mê sắc đẹp , ba là người đang tranh dành danh vọng địa vị , bốn là kẻ ngang tàn bạo ngược , năm là kẻ nhút nhát yếu hèn , sáu là kẻ khờ khạo lừ đừ , bảy là kẻ kiêu ngạo buông lung , tám là người thích đấu tranh , chín là người chấp chặt định kiến và những tập tục dị đoan , mười là kẻ tiểu nhân .
-ở đời có mười việc mình không nên thân cận và cậy nhờ :Một là đấng hôn quân hậu đãi , hai là tình nhân của người đàn bà mà mình quen biết , ba là kẻ ỷ sức mạnh , bốn là kẻ ỷ của tiền , năm là chỗ nước chảy mạnh , sáu là nơi nhà cũ tường xiêu , bảy là nơi hang hùm hang rắn , tám là chỗ quan quyền tra xét , chín là chỗ của người đã thù giận mình , mười là chỗ có vi trùng độc .
- Ai bảo uống rượu mà không say , ai bảo say mà không loạn ,ai bảo loạn mà không tạo ra sai trái lỗi lầm. Vì vậy muốn an thân thì phải nên xa lánh và đề phòng .
-Có năm điều phải tránh : Một là lời nói ác hại người , hai là dèm pha xiểm nịnh và xúi dục đấu tranh , ba là rầy rà la lối om sòm gây mất hòa khí , bốn là tính hay ganh tỵ trù dập người , năm là nói lời lừa gạt .
-Có năm đức tính làm cho người có thiện cảm : Một là nhu hòa nhường nhịn , hai là luôn thể hiện thái độ cung kính , ba là mau mắn và ít nói , bốn là lời nói luôn đi đôi với việc làm , năm là phải sống thâm hậu ( thủy chung ) .
-Có mười kẻ mà mình không nên mời về nhà : Một là thầy ác , hai là bạn tà , ba là kẻ hay khinh bỉ những bậc hiền trí , bốn là kẻ hay nói tráo trở , năm là kẻ dâm ô , sáu là người hay thèm rượu , bảy là kẻ có tính xấu , tám là ngưới hay vong ơn bội nghĩa ,chín là đàn bà con gái mất nết , mười là kẻ tỳ thiếp ăn mặc và trang sức lăng loàng .
-Có tám yếu tố để đem đến thái bình cho thiên hạ : Một là vâng lời và kính thuận bậc thiện tri thức , hai là đem những điều hiếu thuận dạy dân , ba là biết kính trên nhường dưới ( thượng cung hạ kỉnh ) , bốn là phải tập tính nhân đức ôn hòa , năm là luôn cứu giúp người trong cơn nguy khốn , sáu là phải quên mình vì người , bảy là thu thuế nhẹ , cho vay nhẹ lãi và biết tiết kiệm , tám là bỏ những hận thù xưa ( đóng lại quá khứ) .
-Ở đời có mười hai điều khó : Một là làm việc với người ngu , hai là yếu đuối mà chống lại được với sức mạnh , ba là thù ghét nhau mà lại ở chung một nhà , bốn là kiến thức hẹp hòi mà đứng ra nghị luận , năm là nghèo khó mà trả được nợ , sáu là ra trận mà không có tướng giỏi , bảy là sống trọn đời trung thành với lãnh tụ , tám là luôn giữ được tín tâm , chín là làm ác mà lại muốn quả báo tốt , mười là sinh ở đời mà gặp được bậc hiền trí , mười một là nhận được chân lý nơi người hiền trí , mười hai là sống đúng chân lý mà người hiền trí chỉ dạy .
-Làm sao biết được người nào là hiền trí ? Chỗ đối đáp của bậc hiền trí bao giờ cũng khác kẻ tầm thường , là không lời nói nào của bậc hiền trí mà không thiện lành . Người hiền trí luôn thể hiện nhân từ độ lượng , mềm mỏng , cẩn thận , chắc thật ,ôn hòa nhã nhặn ,hoạt bát , hỷ xả và vị tha .Lời nói luôn đi đôi với việc làm , thì biết là tâm và miệng giống nhau . Xem cách cư xử , vẻ đi đứng của họ mà biết là không dối trá , nghiệm việc họ làm , phong cách họ sống thì biết ngay là bậc có trí .
-Có bao giờ đả phá mà không lầm lỡ.
Có bao giờ lưỡi liềm cắt cỏ lại tránh những nụ hoa tươi thắm.
-Tình thương thể hiện đến với mọi người là khi nào tâm niệm của mình không còn thù hận. Tự mình hãy tinh tấn thực hiện lòng thương rộng lớn (đại từ bi), và những cảm thông vô hạn (đại hỷ xả), khi ấy mới đem lại sự an lạc cho mình và mọi người.
-Từ bi, hỷ xả, bác ái, khoan dung là giọt mưa cam lồ nhuần gội. Bố thí, trì giới, tinh tấn, nhẫn nhục và thiền định là diệu dược cứu nguy tâm hồn sa đọa.
Nhận xét
Đăng nhận xét